De Catalaan werkt hard, vindt familie belangrijk, houdt van tradities. Ze zijn praktisch, spaarzaam, ijverig en commercieel. Een Catalaan komt in de eerste instantie wat afstandelijk over: ze kijken eerst even de kat uit de boom. Over iets vanuit hoogte bekijken gesproken: één van de tradities is het maken van menselijke kastelen, ook wel castells genoemd. Hierbij deel 1 van een serie over de Catalaanse cultuur, met daarin de belangrijkste zaken die je over de Catalaanse cultuur moet weten.

Seny

De Catalanen zijn iets serieuzer dan inwoners van andere Spaanse regio´s. Het serieuze karakter van de Catalanen heeft ertoe geleid dat de regio economisch gezien één van de best presterende regio´s in Spanje is. Dat was al zo in de Middeleeuwen, toen Catalonië, en dan met name de haven van Barcelona, fungeerde als ´de poort naar Europa´.  De Catalanen houden van wat zij noemen seny, het gezonde verstand gebruiken. Het zegt iets over de Catalaanse nuchterheid. En daarin lijken de Catalanen best wel op de Nederlanders. Doe maar normaal, dan doe je al gek genoeg, zouden wij waarschijnlijk zeggen.

Rauxa

Aan de andere kant, houden de Catalanen net als de Spanjaarden ook wel van een feestje, liefst met veel en lekker eten en vermut of een ander drankje. Uit eigen wijnkelder (lees hier hoe deze in te richten) of op het terras. Net zoals ieder mens een vat van tegenstellingen is, is de Catalaan dat ook. Want hoewel de Catalaan graag een beroep doet op verstandigheid en wijsheid, is rauxa ook aan de orde van de dag in Catalonië. Rauxa is het tegenovergestelde van seny en betekent: toegeven aan een ondoordachte impuls en opvliegerige opstandigheid.

Castells

Het bouwen van menselijke kastelen is een belangrijk onderdeel van de Catalaanse cultuur.  Voor wie dit nog niet eerder heeft gezien kan het best wat angstaanjagend en gevaarlijk ogen. En dat klopt ook, want door een kleine fout kan de toren al instorten. Wat je wel moet weten is dat er extreem veel geoefend wordt en er strikte regels gelden. Hierdoor vallen er over het algemeen geen doden of gewonden. Ondanks dit alles is het bijwonen van de castells – zoals de moedige deelnemers worden genoemd – een fantastisch traditionele spektakel. Hun motto is: “Força, equilibri, valor i seny”, wat betekent “kracht, evenwicht, moed en gezond verstand”. Waarden die generatie op generatie worden doorgegeven.

Geen explicite communicatie

Over Nederlanders zegt men vaak dat ze direct zijn; we zeggen waar het op staat. De Nederlandse cultuur is een voorbeeld van een low context cultuur; een cultuur met een uitdrukkelijke, expliciete manier van communiceren. Waar Nederlanders dat zelf als effectief en efficiënt ervaren, vinden mensen die opgegroeid zijn in een high context cultuur dit niet zelden bot of arrogant. Catalonië heeft een high context cultuur. In Catalonië is het juist belangrijk dat je luistert naar wat er niet gezegd wordt. Non-verbale elementen als intonatie, gebaren en gezichtsuitdrukkingen zijn hier veel belangrijker. Een hoge context cultuur is relationeel, collectivistisch, intuïtief en beschouwend. De groep gaat boven het individu en de cultuur en taal zijn gericht op intermenselijke relaties.  Het is dus, in je relaties met de Catalanen, handig om hier rekening mee te houden. When go to rome, do as the romans, zeggen ze wel.

Eerlijkheid en rechtvaardigheid

Het Catalaanse karakter ligt door zijn geografische nabijheid dichter bij dat van Frankrijk dan dat van Zuid-Spanje. Net als in Frankrijk houden Catalanen van een leefstijl gekenmerkt door joie de vivre. Maar de meeste Catalanen houden ook van hard werken, eerlijkheid, rechtvaardigheid en respectvol met andere mensen omgaan. Spanjaarden noemen de Catalanen vaak gierig. We zouden zeggen: trek je eigen conclusie, maar Catalanen houden er vanwege hun gevoel voor rechtvaardigheid en eerlijkheid simpelweg niet van om meer te betalen dan nodig is. Wij Nederlanders staan ook bekend om onze gierigheid. De Britten hebben er in de 18e eeuw zelfs een uitdrukking voor bedacht: Go Dutch, of The Dutch Treat.  De Britten zagen ’the Dutch’ als negatief en het gegeven dat de ander voor zichzelf moest betalen was niet beschaafd. Catalanen zien dit overigens hetzelfde: de rekening splitten is hier niet zo normaal als in Nederland. Goed om rekening mee te houden dus.

Zo, tot zover wat insights over de Catalaanse cultuur. Dan nog een laatste uitsmijter is de uitdrukking Fotem un café. Letterlijk betekent dat: “laten we de liefde bedrijven met koffie”. Het komt erop neer dat je gewoon veel zin hebt om koffie met iemand te gaan drinken. Met of zonder beschuitje 😉